Ramon d'Areny-Plandolit i maksimafilia

 Jednym z moich przyjaciół filatelistów, z którym wymieniałem głównie maksimafilię (widokówki z dopasowanym motywem znaczka oraz, w miarę możliwości, związanym z nim stemplem – te trzy elementy tworzyły całość), był Ramon d'Areny-Plandolit i Gassó. Poznaliśmy się dzięki wspólnej pasji do znaczków i historii zaklętej w małych kartonikach. Ramon pochodził z jednej z najznamienitszych rodzin Andory –Areny-Plandolit, której członkowie od wieków odgrywali ważną rolę w polityce i kulturze tego małego, górskiego kraju.  Z zawodu był farmaceutą.

Ramon, podobnie jak ja, kochał maksimafilię – tę szczególną gałąź filatelistyki, gdzie znaczek, widokówka i stempel tworzą harmonijną całość. Był pionierem tej dziedziny w Andorze i sam projektował karty, które później trafiały do kolekcjonerów na całym świecie. W 2015 r. Andora wydała nawet znaczek pocztowy ku jego czci, z jego portretem i przykładowymi pracami - kartami maksimum. 

 

 Niestety, Ramon odszedł kilka lat temu, ale jego kolekcja i pamięć o nim przetrwały – tak jak te widokówki, które kiedyś do mnie wysłał. A ja do dziś przechowuję je w swoim albumie, obok innych skarbów z Andory – kraju, który dzięki takim ludziom jak on i jego przodkowie, ma tak niezwykłą historię. 

 Rodzina Areny-Plandolit – arystokracja Andory 

Ramon był potomkiem Guillema Marii d'Areny i de Plandolit, III barona Senaller i Gramenet (1822–1876), który zasłynął jako reformator andorskich instytucji politycznych. Guillem, urodzony w La Seu d'Urgell, był kluczową postacią w historii Andory – w 1866 r. doprowadził do Nowej Reformy (Nova Reforma), która zmodernizowała system władzy, wprowadzając m.in. regularne wybory i kontrolę nad finansami publicznymi.  Jego życie było jednak naznaczone tragedią – w 1855 r. jego pierwsza żona, Maria Dolores Parella, została zamordowana w Barcelonie przez zakochanego w niej hiszpańskiego oficera, który później popełnił samobójstwo w więzieniu. Guillem szybko ożenił się ponownie, a jego rodzina kontynuowała działalność polityczną i kulturalną. 

 Dom rodziny – Casa d'Areny-Plandolit 

Rodzinna posiadłość w Ordino, Casa d'Areny-Plandolit, dziś jest muzeum, które pokazuje życie andorskiej arystokracji w XIX w. Znajdują się tam m.in.: 

-Gabinet dentystyczny – odtworzony na wzór praktyki Pau-Xaviera d'Areny-Plandolit (ojca Ramona), który był nie tylko lekarzem, ale też pasjonatem…taksydermii (w domu było nawet małe muzeum wypchanych zwierząt!). 

-Ciemnia fotograficzna – Pau-Xavier i Ramon wspólnie stworzyli imponującą kolekcję 4000 zdjęć, dokumentujących życie w Andorze w latach 1920–1945. 

 Karty maksimum – małe arcydzieła filatelistyczne 

 W świecie kolekcjonerstwa pocztowego istnieje dziedzina, w której sztuka, historia i precyzja łączą się w harmonijną całość. To maksimafilia, a jej najcenniejszymi obiektami są karty maksimum – prawdziwe perły w kolekcjach filatelistów. 

 Czym jest karta maksimum? 

 Karta maksimum (fr. carte-maximum) to specjalnie skomponowana artystyczna pocztówka, na której znajdują się trzy kluczowe elementy: 

 1. Znaczek pocztowy – o motywie identycznym lub bardzo zbliżonym do ilustracji na pocztówce 

2. Stempel pocztowy – tematycznie powiązany z przedstawionym motywem 

3. Pocztówka – stanowiąca tło i uzupełnienie całej kompozycji 

 

Przykładowe karty maksimum

Zasady tworzenia idealnej karty maksimum 

 Międzynarodowa Federacja Filatelistyczna (FIP) ściśle określa wymagania, jakie musi spełniać karta maksimum: 

 -Dopasowanie motywów – ilustracja na pocztówce i znaczek powinny przedstawiać ten sam temat (np. ten sam zabytek, postać lub krajobraz) 

-Wymiary – standardowa pocztówka musi mieścić się w przedziale 90×140 mm do 105×148 mm 

-Kompozycja – co najmniej 75% powierzchni powinna być zajęta przez ilustrację 

-Znaczek – musi być aktualnie w obiegu (nie stosuje się znaczków służbowych ani dopłatowych) 

-Stempel – powinien pochodzić z miejsca związanego z tematem lub być stemplem okolicznościowym 

 Dlaczego kolekcjonerzy je uwielbiają? 

 Karty maksimum to prawdziwe wyzwanie dla kolekcjonera. Znalezienie idealnie pasującej pocztówki, odpowiedniego znaczka i właściwego stempla wymaga często miesięcy poszukiwań.

 Wartość takiej karty rośnie, gdy: 

- wszystkie elementy są idealnie dopasowane 

- stempel pochodzi z pierwszego dnia obiegu znaczka 

- kompozycja jest wyjątkowo staranna 

 Historia i ciekawostki 

 Pierwsze karty maksimum pojawiły się pod koniec XIX wieku, ale prawdziwy rozkwit tej dziedziny nastąpił w latach 20. XX wieku. 

 

 

 

Biskupin - Polish Pompeii

 On April 28, 2025, Poczta Polska will issue postage stamps from the EUROPA series. The stamps were designed by Andrzej Gosik.

 

Biskupin is one of Poland’s most significant archaeological sites, often referred to as the "Polish Pompeii." Situated in north-central Poland on a marshy peninsula of Lake Biskupin, approximately 90 km northeast of Poznań, it offers a remarkable glimpse into the life of the Lusatian culture during the late Bronze Age.

Historical Background

The settlement at Biskupin dates back to around 738 BC and is attributed to the Lusatian culture. Discovered in 1933 by schoolteacher Walenty Szwajcer, the site revealed a well-preserved fortified settlement. Excavations began in 1934 under the direction of archaeologists Józef Kostrzewski and Zdzisław Rajewski. The discovery quickly became a symbol of Poland's ancient heritage and played a significant role in shaping national identity.

Site Features

The ancient settlement covered an area of approximately 2 hectares and was home to around 1,000 inhabitants. It featured over 100 wooden houses, each measuring about 8 by 10 meters, arranged in a grid pattern along 11 parallel streets. The entire settlement was surrounded by a wooden rampart constructed using the box technique, measuring over 450 meters in length and accompanied by a breakwater to protect against flooding.

Archaeological Museum and Attractions

Today, Biskupin serves as an open-air archaeological museum, offering visitors a chance to explore reconstructed elements of the ancient settlement, including houses, streets, and fortifications. The museum also features an exhibition pavilion displaying artifacts such as tools, ornaments, weapons, and remnants of crops and domestic animals found during excavations.

One of the highlights is the annual Archaeology Festival held in September, which is the largest event of its kind in Poland. The festival includes demonstrations of ancient crafts, dances, and culinary traditions, providing an immersive experience into the past.

For more information, you can visit the official website of the Biskupin Archaeological Museum: biskupin.pl.

 

Stanisławów in Austrian Galicia

There are many stamps related to Galicia (especially to Lviv). In this article I only present postage stamps dedicated to Stanisławów (Stanislau, today Ivano-Frankivsk), from which my ancestors come.

A beautiful postal card sent from Lviv (Lwów – Lemberg)

A stamp of the Polish Post from 1938 depicting the Jan Kazimierz University in Lviv.

For the beginning, an Austrian stamp from 1867 for 2 kreuzers with the image of the Emperor Franz Joseph I and a beautiful postmark of Stanislau dated November 9, 1872. The first postal issue related to Stanisławów that appeared after Ukraine gained independence are stamps from 2004 depicting Ukrainian folk costumes from the Ivano-Frankivsk Voivodeship. The stamps depict a folk music band and a village wedding.

The next edition comes from 2006 from the Wedding Headdress' of Ukrainian Women series. The series consists of 12 stamps, one of which shows a lady from Stanisławów with a wreath on her head.

A continuation of this theme is the series of 12 stamps from 2007, Traditional Headdresses of the Ukraine. Representatives of Stanisławów are on three stamps. However, it was only in 2012 that a stamp dedicated to the city itself appeared. The occasion was the 350th anniversary of the city's founding by Andrzej Potocki, who named Stanisławów the settlement of Zabłotowo in honor of his son Stanisław Potocki.

The stamp contains the historical name of the city - Stanisławów and the modern name (in force since 1962): Ivano - Frankivsk.

A very interesting edition appeared in 2016. However, it is related to The 770th Anniversary of the First Historical Mention of the City of Kolomyia. Kolomyia is located in the Ivano-Frankivsk Oblast. The block shows the city's monuments (town hall, the Museum of Hutsulshchyna and Pokuttia, the Greek-Catholic Cathedral) and the Pysanka Museum , which will be discussed later.

A very nice stamp appears in 2020 in the Beauty and Greatness of Ukraine series. It shows a railway viaduct in Vorokhta (Ivano-Frankivsk region). At the end of the 19th century, Vorokhta developed as a sports and tourist center. This was facilitated by the laying of a railway line through Vorokhta in the summer of 1894. In 1895, a stone arch bridge was built. With a total length of 130 meters, the span is 65 meters. The bridge is on the list of the longest stone bridges in Europe and the world (currently the bridge is not in use) .

In the same 2020 Beauty and Greatness of Ukraine series, a block featuring the Ivano-Franskivsk Region was also released. The block shows: a painted bowl from the 19th century, the Church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary (17th-18th century) in Vorokhta, Hutsuls - a groom and a bride on horses, and the Dovbush (Drummer's) Rock .

The last stamp dedicated to Stanisław is a stamp from 2023 depicting an Easter egg (pysanka) from the Stanisławów Oblast from the village of Trościaniec (Dolina region).

If you are interested in these stamps, please contact the author directly.

A Philatelic Journey Through Bosnia and Herzegovina

 

Bosnia and Herzegovina is a federation, meaning it is a state composed of multiple entities that share power. These entities are:

1. Federation of Bosnia and Herzegovina (representing Bosniaks and Croats),
2. Republika Srpska (predominantly Serbian),
3. Brčko District (a self-governing administrative unit with special status).

      

Although Republika Srpska is referred to as a "republic," it is an entity within Bosnia and Herzegovina, not an independent republic. The country as a whole is officially recognized as Bosnia and Herzegovina, a federation with a complex power-sharing structure among its three major ethnic groups.

The political structure is defined by the Dayton Agreement, which established several levels of governance. At the core of this structure are the two main entities: the Federation of Bosnia and Herzegovina and Republika Srpska. The Federation of Bosnia and Herzegovina encompasses 51% of the country’s total area, while Republika Srpska covers the remaining 49%. These entities were created as a result of the ethnic divisions that emerged from the Bosnian War, with their borders reflecting the territories controlled by the warring sides at the time.

At the national level, Bosnia and Herzegovina has a limited set of exclusive or joint competencies, with the majority of authority vested within the entities themselves. Sumantra Bose describes Bosnia and Herzegovina as a consociational confederation, where power-sharing ensures that the interests of its major ethnic groups are balanced.

The Brčko District, located in the north, was established in 2000 from land taken from both entities. It officially belongs to both entities but is not governed by either. Instead, it operates under a decentralized local government system. Voters in the Brčko District can choose to participate in elections for either the Federation or Republika Srpska. The district has been praised for maintaining a multiethnic population and achieving a level of prosperity significantly higher than the national average.

Bosnia and Herzegovina is a small country with an area of 51,197 km² and a population of 3.5 million. It is the 26th largest country in Europe by area, smaller than Lithuania (65,300 km²) and Latvia (64,589 km²), but larger than Slovakia (49,035 km²), Estonia (45,227 km²), Denmark (42,933 km²), the Netherlands (41,543 km²), and Switzerland (41,290 km²).

 However, it has three postal administrations operating within its territory:

·        BH Pošta is one of three companies responsible for postal service in Bosnia and Herzegovina. The other two are Pošte Srpske and Hrvatska pošta Mostar.[1] BH Pošta operates mainly in Bosniak-majority areas in the Federation of Bosnia and Herzegovina.BH Pošta is the largest postal operator in Bosnia and Herzegovina with a wide network of post offices consisting of 386 units with 822 active counters in total, providing a full spectrum of domestic and international postal services.

·      Pošte Srpske (officially Preduzeće za poštanski saobraćaj Republike Srpske a.d.) is one of three     companies responsible for postal service in Bosnia and Herzegovina. The other two are BH Pošta and Hrvatska pošta Mostar. Pošte Srpske operates in Republika Srpska. Before the war conflicts in Bosnia and Herzegovina, Post Yugoslavia was responsible for postal services on the territory of SR BiH. However, at the beginning of the war in Bosnia and Herzegovina, the postal system in Bosnia and Herzegovina fell apart. At the beginning, there were frequent occurrences of armed attacks on Post Office vehicles and roadblocks, which made it impossible to carry out postal exchange.

·        Hrvatska pošta Mostar (English: Croatian Post Mostar) is one of three companies responsible for postal service in Bosnia and Herzegovina. It operates mainly in Croat-majority areas in the Federation of Bosnia and Herzegovina and its headquarters are in Mostar. It was established in 1993. The other two postal operators in the country are BH Pošta (covering the majority of other customers in the Federation of Bosnia and Herzegovina) and Pošte Srpske (operating in Republika Srpska).