Historia rodu Baggehufwud – Baggovut – Baggo

 Historia rodu Baggehufwud – Baggovut – Baggo na podstawie jednej koperty

©Andrzej Philips

 

 

Koperta ze znaczkiem herbowym Imperium Rosyjskiego leżała u mnie jakieś 40 lat, nawet nie pamiętam, gdzie ją nabyłem. Prze te wszystkie lata nie zainteresowała nikogo. Zwykła całostka, jakich sporo. Wysana z miejscowości Popielnia[1] do Kegel[2]. Tym razem przyjrzałem się jej od strony niefilatelistycznej. Napis: Urząd Pocztowy Kegel, Estlandzka Gubernia[3], Jego Wysokourodzony Eduardu Valerianowiczu Baggovutu, Majątek Vazelem.  Powstało pytanie – kim był ów Edward Baggovut…

 

  

                        

Stempel i znaczek nadrukowany na kopercie

Eduard Walerianowicz Baggovut (Eduard Karl Ewald von Baggehufwudt) urodził się 30 października 1870 roku w stolicy  guberni estońskiej w Rewalu (dzisiejsze Tartu)  w bogatej rodzinie estońskiej szlachty: Valeriana von Baggovuta (ur. 13.05.1843, Sankt-Petersburg, zm. 3.07.1923 Tallinn, Estonia)[4] i Josefine Magdalena (Josy) von Baggehufwudt (Baggo) (von Ungern-Sternberg) (ur. 20.08.1839 w Nõva (Neva), Estonia, zm. 18.02.1917 Nõva (Neva), Estonia).

 

  

       

Valerian von Baggovut i Josefine Magdalena von Baggehufwudt (Baggo) (von Ungern-Sternberg)

 

Rodzina o pochodzeniu norwesko – szwedzkim, której liczni przedstawiciele byli generałami i dowódcami w armii Imperium Rosyjskiego. Na przestrzenie wieków rodzina używała różnych form nazwiska: Bagge - Baggehufwud – Baggovut – Baggo i inne[5].Do rodziny należały liczne majątki ziemskie. Eduard był jednym ze spadkobierców browaru w Saku (Estonia) oraz majątków w Vazalemma i Nõva (Newa)[6].

Browar Saku

W październiku 1820 roku właściciel dworu Saku, hrabia Karl Friedrich von Rehbinder (1764-1841), otworzył na terenie dworu browar. Kiedy w 1866 roku dwór przeszedł w posiadanie Waleriana Baggehufwudta (1843–1923), browar został odnowiony, a w 1871 roku piwo z browaru Saku zajęło poczesne miejsce na tallińskim rynku piwa. W czerwcu 1875 roku w Kadriorg (Tallinn) odbyła się wystawa rolnicza, na której piwo Saku otrzymało brązowy medal.

W 1876 roku zamiast małego browaru dworskiego Walerian Baggovut zbudował browar napędzany energią parową, a w 1877 roku wyprodukowano tu pierwszą partię piwa. W 1880 roku piwo Saku otrzymało drugą nagrodę i brązowy medal na wystawie w Rydze[7],[8].

Browar produkuje piwo: Saku / Сакуское/sakuskie, Saku tume / Сакуское темное/sakuskie ciemne, Saku hele / Сакуское светлое/ sakuskie jasne i Saku kuldne / Сакуское золотое/ sakuskie złote [9].

Piwo Saku / Сакуское/ Sakuskie

Piwo Saku / Сакуское/Sakuskie lager

Piwo Saku hele / Сакуское светлое/ Sakuskie jasne

Piwo Saku tume / Сакуское темное/ Sakuskie ciemne

Piwo Saku kuldne / Сакуское золотое/Sakuskie złote

Vasalemma

Vasalemma[10] to mała gmina w okręgu Harju w północno-zachodniej Estonii. Osada liczyła 879 mieszkańców, w tym 711 Estończyków (80,9%). Vasalemma ma stację na zachodniej trasie Elron.

           

 

                        Pałac w Vasalemma     i    herb Rodu Baggehufwud

                                                           Pałac w Vasalemma - znaczek estoński z 2004r.

Koperta FDC ze znaczkiem i herbem rodu Baggtovut

Właściciele dworu Padise von Ramma w 1825 r. wydzielili Vasalemmę jako odrębną posiadłość, która w 1886 r. stała się własnością szlacheckiej rodziny von Baggovutów.

Na wojskowych mapach topograficznych Cesarstwa Rosyjskiego (1846–1863), obejmujących prowincję estońską, dwór oznaczony jest jako dwór Vazalem.

Ostatnim właścicielem dworu był Eduard von Baggehufwudt. Na jego polecenie w latach 1890-1893 wzniesiono główny budynek (dwór).

W 1919 r. dwór został wywłaszczony, a od 1922 r. w jego głównym budynku zaczęła działać szkoła[3][4]. Podczas II wojny światowej w budynku mieścił się najpierw szpital radziecki, a wraz z przybyciem nazistów niemiecki ośrodek szkoleniowy.

Obecnie w głównym budynku dworu mieści się Szkoła Podstawowa Vasalemma. W latach 2000-tych budynek został częściowo odrestaurowany[11].

Nõva (Neva)

Pierwsza wzmianka o majątku Nõva pojawiła się w dokumencie z 1559 roku jako majątek klasztoru Padise. W 1575 roku przeszedł w ręce prywatne. W 1663 roku majątek klasztorny został wywłaszczony, po czym wrócił w ręce prywatne.

W XVII wieku majątek często przechodził z rąk do rąk. Po wojnie północnej na początku XVIII w. początkowo należał do szlacheckiej bałtycko-niemieckiej rodziny Mohrenschildt. Od 1833 roku był własnością rodziny Ungern-Sternbergów.

Podłużny, parterowy dwór drewniany powstał prawdopodobnie w połowie XIX wieku. Utrzymano go w stylu klasycystycznym, jednak wielokrotnie go przebudowywano.

W ramach estońskiej reformy rolnej majątek i dwór zostały wywłaszczone przez młode państwo estońskie. Ostatnią prywatną właścicielką była Josefine von Baggehufwudt (z domu Ungern-Sternberg, 1839–1917) oraz jej syn i dziedzic Eduard (Ned) von Baggehufwudt.

Od 1920 roku w dawnym dworku mieści się miejscowa szkoła. Na przestrzeni XX wieku budynek był kilkakrotnie przebudowywany. W 2002 roku zniszczony budynek został całkowicie wymieniony. Władze lokalne starały się zachować kształt i wygląd zabytkowej budowli[12].

Neva – Vasalemma – Saku

 

Eduard Baggobutov po ukończeniu w 1890roku gimnazjum, wstąpił na Uniwersytet w Tartu  na wydział ekonomiczny (rolny), który zakończył w 1891 r. Potem na bazie majątku w Vasalemma (34 km od Tallinna) utworzył pierwszą ptaszarnię.  Dzięki arystokratycznemu pochodzeniu, bogactwu  i z czasem stała się największą w Imperium Rosyjskim. Posiadał szerokie znajomości w całej Europie. Ptaki i inne zwierzęta były rozsyłane koleją po całej Rosji. Został też redaktorem i wydawcą czasopisma „ Racjonalna hodowla ptaków i zwierząt”, które wychodziło w Rewalu (Tallinnie) w latach 1905-1906, a dwa lata późnej zaczął wydawać Poradnik hodowli zwierząt (1907 – 1914)[13].

E. Baggovut był autorem i wydawcą książek i katalogów: „Dobra rada w przypadku transportu drobiu i zwierząt koleją „(1908), „Ilustrowanego katalogu ptaków, świń, kóz, królików, psów, akcesoriów do hodowli drobiu, książek i pocztówek  największej farmy w Rosji” (1901, 1902, 1908, 1913, 1914), „Rukovodstvo (1911).

Był też wydawcą książek wielu zoologów i weterynarzy np. V.V. Sobiniecki „Królik” (1907, 1912), i tegoż „Prawidłowe karmienie ptaków domowych” (1907), Aleksander A. Bazarnianinova „Rozmowy o hodowli owiec” (1905), „O wychowaniu i karmieniu młodych zwierząt (1906), Jurgensona Ivana „Hodowla gołębi” (1905, 1914), „Bernardyny” (1906), Paszczenko Sergiej „Choroby domowych ptaków” (1910), „Karmienie domowych ptaków” (1909), „Jaja mrówcze i mrówki, ich zbieranie i przygotowanie” (1915), Hans Eberhardt „Pies, jego rasy, pielęgnacja, edukacja i utrzymanie” (1908).

Książki były wydawane w Rewalu i rozchodziły się w znacznych egzemplarzach po całej Rosji[14],[15].

           

   

„Dobra rada w przypadku transportu drobiu i zwierząt koleją” i „Racjonalne żywienie drobiu”, Autor: Wł. Wł. Sabinetsky, Wydawca: Eduard Valeryanovich Baggovut

„Ilustrowany katalog ptaków, świń, kóz, królików, psów, akcesoriów do hodowli drobiu, książek i pocztówek z publikacji największej farmy w Rosji autorstwa E. V. Baggovuta, Majątek Wazalem, Urząd pocztowy Kegel, estońska gubernia.|

 

Cała działalność została zakończona wraz z wybuchem wojny. Będąc Niemcem, został oskarżony o szpiegostwo na rzecz Niemiec i zesłany w głąb kraju. Gospodarstwo w Vazelemma w czasie wojny zostało zapuszczone i przepadło. Obawiając się nowego aresztowania wyemigrował do Niemiec. Nadto po I wojnie Światowej w Estonii przeprowadzona została reforma rolna[16].

Problemy ekonomiczne zbiegały się z politycznymi, właściciele średnich i małych gospodarstw byli w większości Estończykami, a ich sąsiedzi z wielkich posiadłości byli Niemcami. Wydaję się jednak, że w większym stopniu o przeprowadzeniu reformy decydowały czynniki ekonomiczne niż polityczne. Na uwagę zasługuje chociażby fakt, że za jej przeprowadzeniem w największym stopniu opowiadały się partie chłopskie i szeroko rozumiana lewica, w mniejszym stopniu prawica. Ostatecznym wynikiem debaty była przyjęta przez konstytuantę 10 X 1919 roku ustawa, na mocy której wywłaszczono wielkich posiadłości ziemskich wraz z ich wyposażeniem. 

Bałtyccy Niemcy również nie składali broni, jeszcze rok wcześniej aktywnie występowali przeciwko rodzącej się Republice Estońskiej. W całym regionie organizowali oddziały Landwery, które miały dać im zwycięstwo. Jednak po zwycięstwie Estończyków i ustanowieniu pokoju ich pozycja została podkopana. Reforma rolna stała się narzędziem neutralizacji ich siły ekonomicznej, a co za tym idzie, także politycznej. Bałtyccy Niemcy od wieków stanowili elitę społeczną Estonii, zdominowali zarówno życie ekonomiczne, kulturalne jak i polityczne małego kraju. Większość Estończyków postrzegało ich jako obcych najeźdźców i przeciwników niepodległego państwa estońskiego.

Wywłaszczenie nastąpiło za odszkodowaniem, pojawiły się jednak problemy przy wycenie nieruchomości oraz inwentarza żywego. Większość właścicieli twierdziła, że ich wartość jest zaniżana[17].

Eduard von Baggo osiedlił się w Gdańsku około 1920 roku. Tu zajmował się kolekcjonerstwem znaczków i handlem znaczkami.

Początkowo przeprowadził się do willi na Westerplatte. Stamtąd rozpoczął swoją pierwszą działalność.

Lubił na przykład łączyć nowe znaczki „Wolnego Miasta Gdańska” (wydanie berlińskie) z wciąż obowiązującymi znaczkami Cesarstwa Niemieckiego i wczesnej Republiki Weimarskiej, dzięki czemu dostępne były ciekawe mieszane opłaty pocztowe.

Później zaczął się trochę bawić znaczkami Gdańska:

Kiedyś celowo zaniżył frankowanie pocztówki i wysłał ją na adres w Szwajcarii, na  który nie można było dostarczyć.

Na kartkę naklejono w Szwajcarii znaczki dopłaty, a po nieudanej próbie doręczenia, kartkę zwrócono do Gdańska.

 

Następnie przyklejono tutaj znaczki pocztowe dopłaty Miasta Gdańska („Do odbioru przez odbiorcę”), a on otrzymał z powrotem swoją starą przesyłkę ze znaczkami pocztowymi Szwajcarii i Gdańska…Takie „sfabrykowane dokumenty” zwykle nie cieszą się szczególną popularnością wśród kolekcjonerów, ale bez działań pana von Baggo niektórych ciekawych franków raczej nie da się już zobaczyć…      

Edward von Baggo wraz żoną 30 stycznia 1945 znaleźli się na pokładzie statku „Wilhelm Gustloff”, który w nocy został trafiony trzema torpedami, wystrzelonymi przez radziecki okręt podwodny[18]. Eduard Baggo zginął wraz żona  Martą, synem Jamesem i jego żoną Gerdą.

Spośród 10 582 pasażerów 9 343 utonęło w lodowatych wodach Morza Bałtyckiego, zanim kapitan statku dotarł w bezpieczne miejsce. Informację o śmierci von Baggo zawdzięczamy prawnukowi handlarza znaczkami, panu Jamesowi von Baggo, mieszkającemu w Australii. James z Baggo uprzejmie podzielił się kilkoma dodatkowymi szczegółami na temat rodziny. W związku z tym Eduard von Baggo, który pochodził z krajów bałtyckich, miał pięcioro dzieci o imionach Paul, Ned, Nils, James i Elizabeth. Ned von Baggo również został handlarzem znaczkami i podczas drugiej wojny światowej mieszkał w Luksemburgu. Czwarty syn James – dziadek w/w korespondenta z Australii – zginął jako żołnierz 30 stycznia 1945 roku na froncie wschodnim – tego samego dnia, w którym Eduard von Baggo wypłynął ze swoimi zbiorami na „Wilhelma Gustloffa”[19].

Edward był żonaty z Martą Ritter (1884 – 1945), mieli 5 dzieci: Nils (28.10.1898, Tallin -1985), Paul (7.10.1900-?), Ned (Eduard) (17.10.1904, Tallinn -?), James (27.02.1910 Tallin – 31.01.1945, Königsdank[20]) i Konstance (6.04.1913 Vasalemma, Estonia - 8.08.1991, Upwey, Melbourne, Kanada)[21].

 

Znamienici przedstawiciele rodu  Baggohufwudt

Karl Gustav von Baggohufwudt  (ros. Karl Fedorovich Baggovut); ur. 16.09. 1761 w Perila (Estonia).

18 października 1812 roku podczas bitwy pod Tarutino[22] poległ generał porucznik Karl Fedorovich Baggovut. Urodził się 16 września 1761 roku w prowincji estońskiej w rodzinie dyrektora celnego Libau[23], pochodzącego z norweskiej rodziny szlacheckiej. Od 1779 roku służył w rosyjskiej służbie wojskowej w stopniu podporucznika pułku piechoty w Tobolsku. W 1782 r. brał udział w tłumieniu powstań Tatarów krymskich, podczas wojny rosyjsko-tureckiej 1789 r. wyróżnił się w bitwie nad rzeką  Selcia w Mołdawii podczas zdobywania Bendery. Oficer ponownie sprawdził się podczas tłumienia powstania polskiego i zasłynął dzięki błyskotliwym działaniom przeciwko Konfederatom. Brał udział w bitwie pod Maciejowicami[24] (gdzie do niewoli T. Kościuszko), a następnie w szturmie na obrzeża Warszawy – Pragi. W 1799 Baggovut został awansowany na generała dywizji. Podczas bitwy pod Preussisch Eylau[25] (1807) generał został ciężko ranny w klatkę piersiową. Baggovut walczył pod Guttstadt[26] i Heilsbergiem[27] i był najbliższym współpracownikiem księcia Piotra Bagrationa. Podczas wojny rosyjsko-szwedzkiej w 1808 roku Baggovut odniósł kilka zwycięstw nad wojskami szwedzkimi i wyróżnił się podczas obrony Abo[28]. W czasie Wojny Ojczyźnianej 1812 r. dowodził 2. Korpusem Piechoty w ramach 1. Armii Zachodniej. Uczestnik bitew pod Smoleńskiem, Borodino i Tarutino. W ostatniej bitwie zginął od kuli armatniej wroga. W reskrypcie skierowanym do wdowy po Baggowucie cesarz Aleksander I napisał: „Straciłem w nim dzielnego dowódcę wojskowego, przydatnego ojczyźnie”.».

Jego rodzina była pierwotnie norweska, ale w XVI wieku przeniosła się do Szwecji, a następnie w XVII wieku do Estonii[29].

Aleksander Fedorowicz Baggovut, generał kawalerii (ur.  1806, zm. 2.05.1883)[30]

 

Iwan Karlowicz von Baggovut (ur. 12 kwietnia 1862 - 9 lutego 1933, zm. Cannes, Francja) - rosyjski generał artylerii, dowódca 42. Korpusu Armijnego. Syn komendanta Gatczyny, generała piechoty Karla Fiodorowicza Baggovuta i Marii Iwanowny Pawłowej. Starsi bracia to Włodzimierz, emerytowany oficer straży i Aleksander, mąż stanu, gubernator Połtawy[31].

19 lipca 1914 roku został mianowany szefem 74. Dywizji Piechoty, z którą przystąpił do I wojny światowej. Od 19 grudnia pełnił funkcję generała przydziałów pod dowództwem 3 Armii. 27 czerwca 1915 roku został mianowany inspektorem artylerii 42. Korpusu Armijnego, a w 1917 roku pełnił funkcję dowódcy korpusu. W maju 1917 przeszedł na emeryturę i został awansowany na generała artylerii.

Brał udział w Białej Armii w ramach Sił Zbrojnych Południa Rosji[32], a także służył w Armii Dońskiej, gdzie został przemianowany na generała kawalerii.

 

Po klęsce wojsk białych wyemigrował na Łotwę, a następnie do Francji. Pisał wspomnienia i współpracował z „Artillery Journal”. Zmarł w 1933 roku w Cannes.

Karl Fedorovich Baggovut (niem. Karl Theodor von Baggehufwudt; 1810-1895) – generał piechoty, zarządca pałaców Gatczyna[33] i komendant Gatczyny. Młodszy brat Aleksandra Baggovuta[34], był synem szefa celników w Libau (Lipawa) Fiodora Fedorowicza Baggovuta i bratankiem bohatera Wojny Ojczyźnianej 1812 r., generała Karla Fedorowicza Baggovuta.

 

 

 

 

 

 

Poznałem  fascynującą historię rodu Baggehufwud dzięki niepozornej kopercie. Uwielbiam takie koperty, kartki pocztowe i widokówki. Nie są to martwe rzeczy, lecz przedmioty z duszą, które opowiadają nam swoja historię.

---

[1] Popilnia lub Popilnya (ukraiński: Попільня) to osada typu miejskiego w rejonie żytomierskim, w obwodzie żytomierskim, na Ukrainie [en.wkipedia]. Powstanie wsi wiąże się z budową odcinka kolei Kijów-Odessa na odcinku Fastow-Kozyatin, którą przeprowadzono w latach 60-tych XIX wieku. Trasa przebiegała w pobliżu wsi Popielnia. Wybudowana tu stacja otrzymała nazwę Priazovskoe. [our-travels.info]

[2] Keila (German: Kegel) to miasto i gmina miejska w hrabstwie Harju w północno-zachodniej Estonii, 25 km (16 mil) na południowy zachód od Tallina [en.wkipedia]

[3] Gubernia estońska (ros. Эстлянсая губерния), gubernia estlandzka – jednostka administra- cyjna Imperium Rosyjskiego, położona w północnej części obecnej Estonii.

[4] Geni.com – drzewo genealogiczne rodziny von Baggehufwudt

[5] Drzewo genealogiczne rodu, [geni.com]

[6]  Shergalin J.E. by 150th anniversary since birthday and 75th anniversary since death of breeder, aviculturist, educator and publisher Eduard Karl Ewald von Baggehufwudt (1870-1945) [elibrary.ru]

[7] Сакуский пивоваренный завод (Browar w Saku) [ru.wikipedia]

[8] 200-летие лидера эстонской культуры пивоварения (200-lecie lidera estońskiej kultury piwowarskiej) [dv.ee]

[9] Pavel Egorov, Facebook „ПИВО (BEER)”

[10] Vasalemma [en.wikipedia]

[11] Vazalem [ru.wikipedia]

[12] Nõva (Dorf) [de.wikipedia

[13] Shergalin J.E. j.w.

[14] Shergalin J.E. by 150th anniversary since birthday and 75th anniversary since death of breeder, aviculturist, educator and publisher Eduard Karl Ewald von Baggehufwudt (1870-1945) [elibrary.ru]

[15] Digar Digital Archive [digar.ee]

[16] J.E.Shergalin j.w.

[17] Paweł Stefanek, Estońska reforma rolna 1919 roku [eesti.pl]

 

[18] MS Wilhelm Gustloff [pl.wikipedia]

[19] Gerald Braunberger, ”Von Baggo und die „Wilhelm Gustloff" [danzig.org]

[20] Bagniewko – (niem. Königsdank) wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Pruszcz [pl.wikipedia]

[21] Drzewo genealogiczne rodziny von Baggehufwudt [geni.com]

[22] Tarutino to wiejska miejscowość ) w powiecie żukowskim, w obwodzie kałuskim, w Rosji [ru.wikipedia]

[23] Lipawa (łot. Liepāja, niem Libau) – miasto w zachodniej części Łotwy [pl.wikipedia]

[24] Bitwa pod Maciejowicami – bitwa stoczona 10 października 1794 roku pod Maciejowicami [pl.wikipedia]

[25] Bitwa pod Pruską Iławą (niem. Preußisch Eylau, dzisiejszy Bagrationowsk w obwodzie królewieckim w Rosji) [pl.wikipedia]

[26] Dobre Miasto (niem. Guttstadt) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim [pl.wikipedia][e.wikipedia]

[27] Lidzbark Warmiński (niem. Heilsberg) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim [pl.wikipedia]

[28] Turku ( szw. Åbo) – miasto w południowo-zachodniej Finlandii, stolica kraju do roku 1812 [pl.wikipedia]

[29] Karl Gustav von Baggohufwudt [en.wikipedia]

[30] Записки и очерк его жизни. [drevlit.ru]

[31] Beloe dvizhenie Белое Движение [m.ok.ru]

[32]Siły Zbrojne Południa Rosji (ros. Вооружённые силы Юга России, ВСЮР) – oficjalna nazwa antybolszewickich (białych) wojsk rosyjskich, działających jako formacja od 8 stycznia 1919, gdy doszło do formalnego połączenia Armii Ochotniczej z Armią Dońską (do których przyłączyły się inne związki operacyjne białych Rosjan) do 10 maja 1920, gdy zostały formalnie przemianowane na Armię Rosyjską [pl.wikipedia]

[33] Gatczyna – miasto w Rosji, w centralnej części obwodu leningradzkiego, 45 km na południowy zachód od Petersburga [ru.wikipedia]

[34] Beloe dvizhenie Белое Движение [m.ok.ru]